Opmerkelijke rol PGEM-telefoonnet tijdens 2e Wereldoorlog

DINXPERLO - Karel Berkhuyzen vertelt op dinsdag 10 oktober over de opmerkelijke rol van het PGEM-telefoonnet tijdens de Tweede Wereldoorlog. Hij doet dit op uitnodiging van Oudheidkundige Werkgemeenschap ADW (Aalten - Dinxperlo - Wisch). Aanvang is 19.45 uur bij Old Dutch in Dinxperlo. De toegang is gratis.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog was communicatie van groot belang. Vaak zelfs van levensbelang. Om berichten door te geven, beschikte het Nederlandse verzet over een landelijk illegaal telefoonnetwerk dat bestond uit een aaneenschakeling van allerlei netten en lijnen. Het diensttelefoonnet van de Provinciale Geldersche Electriciteits-Maatschappij (PGEM), met een totale lengte van 1500 kilometer en 900 telefoon-aansluitingen, was daar een cruciaal onderdeel van.

Na de inval drongen de Duitsers stapsgewijs het openbare telefoonverkeer terug en sloten ze steeds meer PTT-toestellen af. Het PGEM-telefoonnet bleef echter gedurende de gehele bezetting vrijwel onveranderd. Dat was vooral te danken aan het feit dat het als onmisbaar werd beschouwd bij de vaak gecompliceerde en verstoorde elektriciteitsvoorziening. Omdat elektriciteit ook in Duits belang was, bleef het PGEM-telefoonnetwerk onaangetast. Daardoor kon het een opmerkelijke en belangrijke rol spelen. Vooral vanaf september 1944 toen de frontlijn dwars door Gelderland liep.

Het PGEM-telefoonnet werd door het verzet in Gelderland gebruikt omdat de verbindingen via het openbare PTT-telefoonnet veelal tot stand werden gebracht door telefonistes, die konden meeluisteren. Hoewel het merendeel betrouwbaar werd geacht, durfde het verzet op die manier geen informatie door te geven. Het belang voor het verzet bleek onder meer tijdens de vluchtpogingen van dwangarbeiders uit kamp Rees en de Pegasus-ontsnappingen van geallieerden na de Slag om Arnhem.

De Doetinchemse journalist Karel Berkhuysen deed twaalf jaar onderzoek naar de rol van het PGEM-telefoonnet. Hij schreef er een boek over dat vorig jaar verscheen. Op dinsdag 10 oktober geeft hij een lezing over het onderwerp en vertelt hij hoe de berichten via het PGEM-net uiteindelijk in Londen belandden. Daarbij is er speciale aandacht voor de rol van PGEM’ers uit onder meer Aalten, Bredevoort en Megchelen.