Bezoek aan De Stoomhoutzagerij NAHUIS (+foto’s)

GROENLO - De Stoomhoutzagerij NAHUIS heeft vele jaren achtereen gedraaid, totdat er plotseling een einde aan kwam, echter ....niet voor lang. Dankzij het initiatief en het enthousiasme van vele instanties, particulieren, de familie NAHUIS en de Houthandel en Zagerij NIJENHUIS & HENDRIKSEN B.V. is de "oude stoomhoutzagerij" als een werkend museum opnieuw tot leven gekomen. Een aantal keren per jaar is het museum voor het publiek geopend. U kunt dan met uw eigen ogen zien hoe al 100 jaar met deze machines gewerkt wordt. Alles zal in vol bedrijf zijn. Een herkenning voor de ouderen, een belevenis voor de jongeren!

De stoomhoutzagerij NAHUIS dateert uit het eind van de voorlaatste eeuw en is voortgekomen uit een radmakerij, die reeds in 1850 bestond. Het hout zagen gebeurde in die tijd nog geheel met de hand; het zogenaamde kraanzagen was toen gebruikelijk. De te zagen boom kwam op een soort bok te liggen boven een diepe kuil. Boven de boom was een stellage aangebracht. In de kuil en op de stellage namen werklieden plaats, die met een grof getande zaag de boom tot balken of planken verwerkten.

Omstreeks 1918 werd de zagerij gemechaniseerd door de aanschaf van een één-cilinder liggende stoommachine, die door de firma Meer (nu Mannesmann) te Mönchengladbach (Duitsland) werd gebouwd. Deze stoommachine, die gebouwd is in 1897, is tot 1977 in bedrijf geweest. Er bestaat naar alle waarschijnlijkheid geen tweede exemplaar van.

Dan staat er nog een kleine stoommachine uit 1892, eveneens uniek in haar soort. Ze is gekoppeld aan een gelijkstroomdynamo van 110 Volt en wordt gebruikt voor de verlichting van het bedrijf. Deze machine heeft oorspronkelijk dienst gedaan in een melkfabriek en is ook nu nog volkomen intact.

In de zagerij staan nog de beide oude zaagramen opgesteld. De aandrijfas loopt in zijn volle lengte onder het bedrijf door en is bij elke machine voorzien van een aandrijfschijf met drijfriemen. Een verticaal en een horizontaal zaagraam worden hiermee aangedreven. Al naar gelang de dikte van de te zagen balken of planken worden zagen gemonteerd en deze worden door middel van maatzaagplankjes en klemmen op hun plaats gehouden. In totaal kunnen maximaal 16 zagen gemonteerd worden.

Het horizontale zaagraam dient hoofdzakelijk voor het zagen van zwaar balkhout en het tooghout. Het bijzondere van deze zaag is dat men hiermee een balk onder profiel kan zagen. Dit profiel- of kromzagen was noodzakelijk voor onderdelen van kapkonstructies voor molens en voor gebinten van boerderijen. Hiervoor was de Stoomhout-zagerij NAHUIS het aangewezen adres en voor tal van molens in Nederland werd dan ook het benodigde hout gezaagd.

Naast de stoomhoutzagerij is een uit 1910 afkomstige houtdroogloods in ere hersteld. In deze loods staan allerlei machines opgesteld, die tientallen jaren dienst hebben gedaan bij de houtbewerking in de timmerwerkplaatsen.

De verzameling die geschonken is door de heer Anneveling uit Winterswijk, bevat o.a. machines voor de machinale bewerking bij het zagen, schaven en boren.

Daarnaast is er een radmakerij aanwezig, waarmee in vroeger tijden de wielen van de boerenwagens werden gemaakt. Voorts vindt u er lintzagen, slijpmachines en andere hulpwerktuigen die in een timmerwerkplaats gebruikt werden.Dit alles is weer bedrijfsklaar opgesteld en wordt aangedreven via aandrijfassen die aan de zoldering zijn bevestigd.Draaibanken en een torsdraaibank laten zien op welke wijze het houtdraaiwerk werd verricht. Op de eerste verdieping staan honderden handwerktuigen opgesteld, zoals rijschaven, beitels, boren en tientallen profielschaven.

Zaterdag 29 oktober was de laatste keer van dit jaar dat de Stoomhoutzagerij geopend was voor het publiek. Wij van Gelre FM zijn even langs geweest om een kijkje te nemen.